Zilyetlik fiili hakimiyettir.
Eşyanın niteliğine göre fiili hâkimiyetinin bulunup bulunmadığına karar veririz.
Zilyetliğin birkaç türü vardır.
- Hukuksal açıdan zilyetlik ne ifade eder? Mülkiyet: bir hak, ayni bir haktır.
Kiracının kullanma hakkı, kiracını sözleşemeden bir alacak hakkı doğar. Fiil hâkimiyetin hukuki
niteliği nedir? Örn: bir taşınmaz var, bu taşınmaz henüz tapuya kaydedilmemiş. TMK anlamında
ayni hak konusu haline gelememiş demektir. Aynı zamanda böyle bir taşınmaz olağan üşüt
zamanaşımı ile kazanılabilirler. 20 yıl sürede kimin üstüne olabilir bu davayı açanın olur.
Taşınmaz tapuya kayıtlı değil ama 15. Yıldır ben zilyetiyim, bana bunu ver derse birsi sicile kayıtlı
olmadığı için devredemez ama zilyetliği devredebilir, 5 yıl daha zilyeti olursa mülkiyet sahibi olur.
Mülkiyeti devrettiğini ayni hakkı devrediyor.
Zilyetliği devrettiğinde neyi devreder? Ne önemi var? Yargıtay bu konuda zilyetliğin bir ayni hak
olduğuna dair bir kararda bulunmuş. Zilyetlik bir ayni haktır demiş, TMK’ya bak, başlıkta ayni hak
yazıyordu. Başlık altında zilyetlik düzenlenmiş o zaman ayni haktır diyor Yargıtay. Peki gerçekten
ayni hak mı çünkü ayni hak olduğunda belirli sonuçlar getirir. Mesela, herkese karşı ileri
sürülebilirdik. Ayni hak olabilmesi için TMK ‘da düzenlenmiş mi diye bakman gerekir.
İrtifak-taşınmaz-rehin—sınırlı ayni hak
Ayni hak- mülkiyet hakkı
Bunlar düzenlenmiş, buradan zilyetliğin ayni hak olmadığını anlayabiliyoruz.
TMK 981 ve devamında zilyete zilyetliğini koruma hakkı verilmiş. Zilyetliğin yarattığı düzeni
koruma amacıyla yapıldığını görüyoruz aslında. Normalde haklara koruma verilir, el atma davası
gibi davalarla fakat zilyetlikteki bir koruma değil zilyetin haklı olup olmadığına bakmadan
korunan şeylerdir. Başkası elindeki bir şeyi hak sahibi olsa bile elinden zorla almasını korumaya
çalışarak bu korumaları çıkarmıştır.