RELIKVIJE – UVOD
Relikvije poreklom iz Svete zemlje nosile su, u Evropi ranog srednjeg veka, posebnu duhovnu moć,
proisteklu iz njihovog porekla vezanog za mesta na kojima se odvijao život Isusa Hrista (Roždestvo-
Vitlejem-drvo; krštenje-Jordan-voda; Raspeće-Golgota-ulje; i Vaznesenje-Maslinska gora-kamenje).
Hodočasnici su prenosili ove relikvije u metalnim ampulama (flašicama) ili pak u drvenim kutijama. One
su bile ilustrovane scenama koje su nosile direktne asocijacije na priču Jevanđelja, ali i na iskustva
hodočasnika sa putovanja koja su im omogućila direktni, fizički susret i dodir sa ovim svetinjama. Prenos
ovih predmeta, kao i iskustvo samih hodočasnika deo su šire shvaćenog religijskog sistema u kojem je
biblijski narativ oživljavan i u oblastima udaljenim od Svete zemlje, zahvaljujući liturgijskom
proslavljanju, kao njegov integralni deo. U lokalnim crkvama, širom hristijanizovanog prostora, vernici su
se susretali sa svetošću i svetim pričama u skladu sa okvirima liturgijskog kalendara.
Upravo spoj direktnog iskustva, opipiljive memorije i delovanja relikvija u okvirima lokalnih svetilišta
može se razumeti ukoliko se pojam svetog prostora shvati sinhrono sa pojmom svetog vremena,
posebno liturgijskog vremena. U ovom spoju vernici postaju učesnici i svedoci ritualne drame, pošto su
kroz učešće u liturgijskom proslavljanju i gledanjem slika koje opisuju narativ o životu Hristovom i
životima svedoka njegove žrtve i pre odlaska na hodočašća „posetili“ mesta sa kojima su ih upoznala
jevanđelja.
Relikvijar u obliku drvene kutije iz oko 600.god.
naše ere, koji se čuva u Vatikanskom muzeju, sadrži
u sebi virtuelno putovanje u Svetu zemlju. Na samoj
kutiji nalazi se krst sa Golgote koji označava mesto
Raspeća. Poklopac se pomera otkrivajući nekoliko
kamenova i delića drveta na kojima se još uvek
nalaze na grčkom jeziku ispisani nazivi mesta na
kojima ih je njihov prvi vlasnik sakupio (parče drveta
iz Vitlejema, tri kamenčića sa Siona, sa mesta
Anastasisa i sa Maslinske gore). Sa druge strane
poklopca nalaze se ilustracije koje predstavljaju
veliko blago ranohrišćanske umetnosti. Pet scena
sledi hodočasnikov put kroz događaje opisane u
Jevanđelju. Čitajući ih iz donjeg levog prema
gornjem desnom uglu, ove scene ilustruju Roždestvo
u Vitlejemu, Krštenje na Jordanu, Raspeće na Golgoti
, scenu u kojoj žene zatiču prazan grob i scenu
Hristovog Vaznesenja u nebo na Maslinskoj gori.
Predstava groba uključuje i mali ciborijum, edikulu
pokrivenu jednom vrstom rotonde koja opisuje
izgled crkve posvećene Vaznesenju (Anastasis
rotonda). Rotonda je podignuta u 4.veku, posle čega
se ne slika više samo prazan grob, već i svetilište koje je podignuto iznad toga mesta. Hodočasnici koji su
posetili Jerusalim tokom poznog 6.veka upravo su na ovaj način mogli videti i doživeti ovo sveto mesto.
Hodočasnici su putovali posećujući ova sveta mesta na taj način proživljavajući Hristov život, sakupljajući
