Nguồn gốc của giá trị thặng dư
Để tiến hành sản xuất, nhà tư bản phải mua sức lao động và tư liệu sản xuất. Vì tư liệu sản xuất
và sức lao động do nhà tư bản mua, nên trong quá trình sản xuất, người công nhân làm việc dưới
sự kiểm soát của nhà tư bản và sản phẩm làm ra thuộc sở hữu của nhà tư bản.
Sản xuất tư bản chủ nghĩa là quá trình tạo ra giá trị tăng thêm cho nhà tư bản khi năng suất lao
động đạt tới trình độ nhất định – chỉ cần một phần của ngày lao động, người công nhân làm thuê
đã tạo tra giá trị bằng giá trị sức lao động của chính mình.
Bằng lao động cụ thể của mình, công nhân sử dụng các tư liệu sản xuát và chuyển giá trị của
chúng vào sản phẩm; vàbằng lao động trừu tượng, công nhân tạo ra giá trị mới lớn hơn giá trị sức
lao động, phần lớn hơn đó được gọi là giá trị thặng dư.
Giá trị hàng hóa được sản xuất ra gồm 2 phần: giá trị những tư liệu sản xuất đã hao phí được lao
động cụ thể bảo tồn và chuyển vào sản phẩm (giá trị cũ) và giá trị mới do lao động trìu tượng của
công nhân tạo ra (lớn hơn giá trị hàng hóa sức lao động). Phần giá trị mới do lao động sống tạo
thêm ra ngoài giá trị hàng hóa sức lao động, được nhà tư bản thu lấy mà không trả cho người lao
động, được gọi là giá trị thặng dư. Như vậy, lao động sống là nguồn gốc tạo ra giá trị thặngRdư.
Bản chấtcủa giá trịthặng dư
- Biểu hiện của sự bóc lột: Giá trị thặng dư là kết quả của việc nhà tư bản bóc lột sức lao động
của công nhân. Nhà tư bản không trả cho công nhân toàn bộ giá trị mà họ tạo ra mà chỉ trả một
phần, phần còn lại được nhà tư bản chiếm đoạt.
- Động lực của sản xuất tư bản: Giá trị thặng dư là động lực thúc đẩy sản xuất tư bản. Các nhà tư
bản luôn tìm cách tăng cường khai thác giá trị thặng dư để tích lũy tư bản.
- Nguồn gốc của lợi nhuận: Giá trị thặng dư là nguồn gốc của lợi nhuận, lãi suất và địa tô. Phần
lớn giá trị thặng dư được phân phối lại cho các giai cấp thống trị trong xã hội tư bản.
Giá trị thặng dư là một khái niệm quan trọng trong chủ nghĩa tư bản, thể hiện sự khác biệt
giữa giá trị lao động và giá trị mà người lao động nhận được. Dưới đây là một số biểu hiện của
giá trị thặng dư trong chủ nghĩa tư bản:
- Khác biệt giữa giá trị sản phẩm và chi phí lao động: Giá trị thặng dư được tạo ra khi
người lao động sản xuất hàng hóa có giá trị cao hơn tổng chi phí mà họ nhận được, bao
gồm tiền lương và phúc lợi. Sự chênh lệch này là lợi nhuận mà nhà tư bản thu được.
- Sự bóc lột lao động: Giá trị thặng dư thể hiện rõ qua việc nhà tư bản khai thác sức lao
động của người lao động một cách tối đa. Thời gian làm việc có thể kéo dài hơn thời gian
cần thiết để sản xuất ra giá trị tương đương với tiền lương mà họ nhận được.
