Download Panitikan Module Year 20-21 (First Sem) and more Exercises Literature in PDF only on Docsity!
SCHOOL OF LIBERAL ARTS
JULIE ANN MAYO
PANITIKAN 6-7 PM
PANITIKAN
(IKATLONG LINGGO)
PANIMULANG GAWAIN
Ano ba ang alam mo?
Bago magsimula ang talakayan, alamin muna natin ang iyong kaisipan tungkol sa paksa. Panuto: Ibahagi ang mga kaalaman at kaisipan kapag narinig o nabasa ang salitang Baybayin.
BAYBAYIN
Ang salitang baybayin ay isang katagang pangkalahatan sa wikang Tagalog na tinutukoy ang lahat ng titik na ginagamit sa pagsulat ng isang wika. Ang baybayin ang sinaunang Sistema ng pagsulat ng mga Pilipino noong panahon bago pa dumating ang mga kastila. Ang baybayin ay nása anyong pantigan na may tatlong patinig (a,e-i,o-u) at umaabot sa 14 katinig.
Ang mga bantas (punctuation) sa baybayin ay isa o dalawang guhit
na patayo lamang, ||, ayon sa kagustuhan ng manunulat. Ang
paggamit sa guhit ay katulad ng isang kuwit (comma) o tuldok
(period).
Noong panahon bago dumating ang mga Kastila, karaniwang ginamit ng mga sinaunang Filipino ang baybayin sa pagsulat ng mga tula lamang o di kaya'y maiikling mensahe sa isa't isa. Hindi nila iniangkop ang baybayin upang gamitin sa pangangalakal o mga kaalamang pang-agham kaya hindi ito nagkaroon ng mga pambilang. Ang mga bilang ay isinulat nang buo kagaya ng lahat ng ibang salita. May isang kasulatan na may mga bilang sa Baybayin Handwriting of the 1600s.
GAWAIN SA PAGKATUTO
Sa bahaging ito, sagutan ang mga sumusunod na Gawain upang mas mapalalim ang kaalaman tungkol sa paksang tinalakay.
Pagnilayan at Unawain
Gawain 1: ANO SA PALAGAY MO? Panuto: Sagutin ang mga sumusunod:
(20 puntos)
- Ilahad ang pagkakaiba ng baybayin sa makabagong alpabetong
Pilipino. Palawakin ang kasagutan. (lima hanggang sampong
pangungusap)
- Bago pa man dumating ang mga Kastila, ang mga katutubong Pilipinno ay mayroon nang sariling sistema ng pagsulat na tinatawag nating baybayin. Ang baybayin ang sinaunang sistema ng pagsulat ng mga Pilipino noong panahon bago pa man dumating ang mga kastila. Ito ay binubuo ng tatlong patinig na a,e-I,o-u. Ito ay mayroon ding 14 na katinig ba, ka, da,ga,ha,la, ma, na, nga,pa, sa,ta,wa, ya. Lahat ng mga katinig ay binibigkas na may patinig sa dulo. Samantala, ang makabagong alpabetong Pilipino naman ay mayroong 28 na letra na may 5 patnig at 23 na katinig. Hindi katulad ng baybayin, ang makabagong alpabetong Pilipino ay nakakapag-isa bilang isang titik. Ang "ng" sa makabagong alpabetong Pilipino ay binubuo ng dalawang letra, ang n at g. Ang pinagkaiba ng "ng" sa baybayin ay hindi na kailangan pagbukod o pagsamahin pa ang dalawang letra sa pagsulat nito dahil mag bukod na titik na pantig ang "ng".
- Bakit mahalagang pag-aaralan ang baybayin sa kasalukuyang
panahon? Ano ang kaugnayan nito sa Panitikang Pilipino? (lima
hanggang sampong pangungusap)
Napakahalagang pag-aralan ang baybayin sa kasalukuyang panahon dahil ito ay parte nan g ating kasaysayan. Hindi ito maaaring kalimutan na lamang ahil ito ay pamana sa atin n gating mga ninuno. Ang baybayin ay isa sa mga pagkakakilanlan ng ating bansa. Alam naman natin na ang Baybayin ay isang lumang paraan ng pagsulat ng mga kayumangging Pilipino (mga salitang katutubo sa kapuluan ng Pilipinas) bago pa nakarating sa kapuluan ang mga dayuhang Kastila. Ito ay supling sa panulat Kawi (gaya ng sa LCI 822 A.D.) na paraan ng
bansa ay magkakaroon na ng sariling paraan ng pagsulat gaya ng bansang Japan, China, Korea at iba pang karatig na bansa. Marami akong nakikita sa social media na mga halibawa ng paggamit ng Baybayin sa mga sikat na produkto at masasabi kong napakaganda nito sa paningin. Ang Baybayin ay isa sa mga sistema ng pagsulat ng mga katutubo nating mangyan, kung tayo ay gagamit na rin nito, mas maiintindihan natin sila at mas maiintindihan natin ang mga nais nilang ipahayag.
a. Konklusyon at Repleksyon
ISIP, DAMDAMIN at ASAL Batay sa paksang tinalakay, sagutan ang mga sumusunod: (15 puntos)
PANGWAKAS NA PAGTATAYA
I. Panuto: Mula sa alpabetong baybayin, tukuyin ang kahulugan ng mga sumusunod na salita. (10 puntos)
- Kasaysayan 6. gampanin
- pahayagan 7.baybayin
- sistema 8.digmaan
- makaluma 9. tinanggap
- wikain 10. kultura
Ano ang natutunan?
- Natutunan ko kung ano ba talaga ang kahulugan ng baybayin. kung ano ang kahahalagan ng paggamit nito. Kung sa anong paraan ito magagamit.
Ano ang iyong naramdaman?
- Ako ay masaya dahil naagagan ang aking kaalaman. masaya dahil kahit papaano ay naiintindihan ko na kung paano bumasa ng baybayin.
Ano ang aral na napulot?
- Dapat natin mas pagyabungin ang ating kasanayan sa pagsulat ng alibata. Dapat huwag natin itong kalimutan dahil itoay bahagi na nang ating kasaysayan.
II. Panuto: Isulat sa baybayin ang mga sumusunod na mga salita. (10 puntos)
- saliksik 6. minana
- komunikasyon 7. larangan
- panulat 8. wakas
- hinalaw 9. yaman
- batayan 10. iwasto
III. Panuto: Punan ang mga sumusunod na patlang. (10 puntos)
- Ang baybayin ay may mga katangian ng isang palapantigan at ng isang alpabeto rin. Ang tawag sa ganitong paraan ng pagsulat ay isang _____ abugida _______. 2. Bago dumating ang mga ______Kastila______, karaniwang ginamit ng mga sinaunang Filipino ang baybayin sa pagsulat ng mga tula lamang o di kaya'y maiikling mensahe sa isa't isa. 3. Ang _pantig ay maaaring isang kumbinasyon ng ilang tunog o di kaya'y isang patinig lamang, ngunit karaniwang hindi maaaring maging isang katinig lamang. 4. Walang nakitang patunay sa ____kasaysayan____ na may kaugnayan ang baybayin sa alpabetong Arabe. 5. Ang baybayin ay katulad ng alphabet na Ingles na may limang titik na patinig ngunit may iba't ibang bigkas ang bawat isa. 6. Inimbento ng isang prayleng Kastila na si _Francisco Lopez ang isang bagong uri ng kudlit noong taong 7. Ang karaniwang pagsulat ng mga sinaunang Filipino ay tuloy-tuloy at walang agwat- agwat sa pagitan ng mga salita. 8. Ang mga kudlit ay karaniwang ginagamit upang maipakita ang tunog ng mga patinig (vowels). 9. Ang mga bantas (punctuation) sa baybayin ay isa o dalawang guhit na patayo lamang, ||, ayon sa kagustuhan ng manunulat.
patunay ang awit na Florante at Laura ni Balagtas at mga dulang duplo at karagatan.
Sa panahong ito, piling-pili lamang ang nakasusulat sapagkat wikang Kastila lamang ang kinikilala sa ganitong larangan. Kaunti lamang ang nakasusulat sa Kastila dahil sa pagpipigil, sa nadaramang takot at pagiging madamot ng mga Kastila.
Sa panahong ito nalimbag ang pinakaunang aklat sa bansa; angDoctrina Christiana na nalimbag noong 1553 na isang panrelihiyong aklat.
Ang pasyon ang isa sa patulang anyo na makarelihiyon. Samantalang ang mga dula sa nama’y ang mga senakulo, Santa Cruzan, at tibag. Ang mga dulang Moro- Moro naman ay pumapaksa sa tagumpay ng mga Kastila, isinasadula rito ang mga himagsikan sa pagitan ng mga sundalong Kastila at mga Muslim sa Mindanao at sa wakas ng dula, palaging nagwawagi ang Kastila at talunang niyayakap ng mga Muslim ang Kristiyanismo. Nauso rin angcarillo o mga dulang puppet na yari sa karton na gumalaw sa likod ng isang mailaw at puting tela.
Ang mga panitikan namang ukol sa kabutihang-asal ay ang Urbana at Feliza ni Padre Modesto de Castro.
Nalimbag rin sa panahong ito ang pinakaunang newsletter sa bansa noong 1637 – ang Successos Felices (Fortunate Events) ni Tomas Pinpin na may 14 na pahina. Ngunit noong Agosto 8, 1811 lamang nalathala ang pinakaunang pahayagan sa bansa – ang Del Superior Govierno na umabot hanggang labinlimang tomo.
(2) Panitikang Rebolusyonaryo at Sedisyoso
Sa ikalawang bahaging ito ng kasaysayang pampanitikan sa panahon ng pananakop ng Kastila, karamihan sa mga panitikang nalikha ay may diwang rebolusyonaryo at nagbukas sa kamalayang Pilipino sa di-makataong pagtrato sa kanila ng mga Kastila at nag-uudyok na kalabanin ang pamahalaan.
Dahil sa labis na pang-aalipin at pang-aalispusta at masidhing diskriminasyon ng mga Kastila sa mga Pilipino; nagsilunsad ng mga kilusan ang iilang Pilipinong hindi na sumasang-ayon sa pamamalakad ng mga prayle at pamahalaang Kastila.
Nagsisulat ang mga Pilipino sa panahong ito ng mga panitikang nagrerebolusyon. Nalathala ang mga pahayagang propagandista na pinangunahan ng La Solidaridad noong Pebrero 19, 1889 na naglalayong“matamo ang pagbabagong kailangan ng bansang bilang tugon sa kalagayang panlipunan at pang-ekonomiya, maisiwalat ang malubhang kalagayan ng bansa sa ilalim ng pamamalakat ng mga Kastila at upang pairalin ang kalayaan at demokrasya.”
Dahil sa mahigpit ang pamahalaan, nagsitago ang mga manunulat sa ilalim ng iba’t ibang sagisag-panulat upang maprotektahan ng mga sarili laban sa mapang- alipustahang Kastila at upang patuloy na makasulat.
Ang pambansang bayaning si Dr. Jose P. Rizal na may sagisag-panulat na Laong Laan ay naging bahagi ng pahayagang La Solidaridad; at ang may-akda ng mga nobelang Noli Me Tangere at El Filibusterismo na unang nalimbag at nalathala sa Espanya at naging mitsa sa mga rebolusyonaryong Pilipino na mag-aklas laban sa mga Kastila. Sumulat din si Rizal ng mga sanaysay gaya ng Hinggil sa Katamaran ng mga Pilipino at Sa Mga Kabataang Dalaga sa Malolos.
Ang mga bayaning sina Marcelo H. Del Pilar (na may sagisag-panulat na PLARIDEL), Graciano Lopez-Jaena, Antonio Luna, Mariano Ponce, Pedro Serrano Laktaw, Emilio Jacinto, Apolinario Mabini, at marami pang iba ay nagsisulat din.
